Cách Plasma trở thành “Chrome” cho hạ tầng stablecoin
Xóa bỏ rào cản stablecoin với giao dịch miễn phí và thanh toán tức thì
Báo cáo này được thực hiện bởi Tiger Research, phân tích cách Plasma hướng đến việc trở thành “Chrome của stablecoin” bằng việc cách mạng hóa hạ tầng blockchain, tương tự như cách Chrome từng thay đổi trải nghiệm duyệt web vượt qua những giới hạn của Internet Explorer.
1. Bạn có thật sự hiểu về stablecoin?
Sự quan tâm toàn cầu đối với stablecoin đang gia tăng. Tuy nhiên, với nhiều người, điểm khác biệt giữa stablecoin và các phương thức thanh toán số truyền thống vẫn chưa rõ ràng. Một phần lý do là vì hệ thống tài chính số đã quá quen thuộc: thẻ tín dụng và ví điện tử từ lâu đã cho phép giao dịch kỹ thuật số.
Trong bối cảnh đó, câu hỏi được đặt ra: Chúng ta có thật sự hiểu stablecoin?
Stablecoin là tài sản số được neo vào tiền pháp định (fiat), ví dụ như đô la Mỹ, nhằm duy trì sự ổn định giá trị. Điểm khác biệt cốt lõi nằm ở việc stablecoin dựa trên blockchain thay vì hạ tầng tài chính truyền thống. Blockchain cho phép giao dịch peer-to-peer mà không cần trung gian như ngân hàng, nhà cung cấp dịch vụ thanh toán hay mạng lưới thẻ.
Trong hệ thống fiat, ngân hàng, công ty thẻ và các đơn vị chuyển tiền quốc tế tạo thành nhiều lớp trung gian. Mỗi lớp lại kéo theo sự chậm trễ và chi phí cao hơn. Chuyển tiền xuyên biên giới thường mất từ vài ngày đến vài tuần để hoàn tất, với phí giao dịch đáng kể. Ngoài ra, các giao dịch còn phụ thuộc vào giờ làm việc của ngân hàng, loại trừ cuối tuần và ngày lễ.
Stablecoin loại bỏ những rào cản này bằng cách kết nối người dùng trực tiếp trên blockchain. Không cần phê duyệt hay xin phép. Chỉ cần có internet, việc chuyển tiền có thể thực hiện ngay lập tức, ở bất cứ đâu, vào bất cứ lúc nào. Về mặt chức năng, nó giống như việc đưa tiền mặt trực tiếp, nhưng dưới dạng kỹ thuật số và không biên giới.
Những đặc tính này mang lại bốn giá trị cốt lõi. Quyền truy cập không cần cấp phép (permissionless) thúc đẩy tài chính toàn diện toàn cầu. Khả năng lập trình (programmability) cho phép tự động hóa các quy trình tài chính. Chi phí thấp giúp nâng cao hiệu quả. Tốc độ cao tạo nền tảng thanh toán toàn cầu theo thời gian thực.
Hãy xem một ví dụ minh họa. Một freelancer ở Argentina có thể mở ví điện tử mà không cần ngân hàng phê duyệt để tiết kiệm bằng USD. Smart contract sẽ tự động thực hiện các khoản gửi hàng tháng. Chi phí đổi ngoại tệ giảm từ 10 USD xuống còn 0,10 USD. Trong vòng vài giây sau khi nhận tiền, thu nhập được chuyển đổi thành stable USD, bảo vệ nguồn thu khỏi lạm phát.
Những ứng dụng này cho thấy stablecoin vượt qua giới hạn của hệ thống tài chính truyền thống. Chúng mở ra cách thức mới để tiết kiệm, chi tiêu, chuyển và kiếm tiền.
Tuy nhiên, rào cản tiếp cận vẫn còn lớn. Người dùng phải điều hướng nhiều blockchain, quản lý địa chỉ ví, bảo mật private key, và bridge tài sản. Mỗi bước đều đòi hỏi kiến thức kỹ thuật mà phần lớn người dùng không có.
Để stablecoin đạt được tiềm năng đầy đủ, hạ tầng đơn giản hóa là điều cần thiết. Giống như Chrome từng tối ưu trải nghiệm duyệt web, stablecoin cũng cần một lớp dịch vụ tương tự để trở nên phổ biến rộng rãi.
2. Plasma như “Chrome” của stablecoin
Internet Explorer (IE) từng phổ biến hóa việc truy cập internet nhưng lại gặp phải các vấn đề về tốc độ chậm, bảo mật yếu và khả năng hỗ trợ tiêu chuẩn kém, dù ban đầu chiếm tới 95% thị phần. Người dùng buộc phải chấp nhận việc cài plugin phức tạp, crash thường xuyên và hiệu suất chậm chạp vì khi đó không có lựa chọn thay thế khả thi.
Năm 2008, Google Chrome xuất hiện và thay đổi tất cả. Trình duyệt này mang lại hiệu năng nhanh gấp gần mười lần, áp dụng kiến trúc đa tiến trình giúp ổn định. Cập nhật tự động cải thiện bảo mật. Công nghệ phức tạp được ẩn đi, để lại cho người dùng trải nghiệm web nhanh và đáng tin cậy. Chỉ trong vòng 5 năm, Chrome đã vượt IE để trở thành trình duyệt hàng đầu toàn cầu.
Thị trường stablecoin hiện đang ở tình thế tương tự. Các blockchain hiện tại có hỗ trợ stablecoin nhưng, giống như IE, vẫn chưa thể khai thác hết tiềm năng. Người dùng chấp nhận phí cao, quy trình phức tạp và tình trạng nghẽn mạng như thể đó là điều hiển nhiên.
Plasma xuất hiện trong bối cảnh này với tư cách là một blockchain Layer-1 chuyên biệt, hiệu năng cao dành cho stablecoin. Giống như Chrome tái định nghĩa trình duyệt web, Plasma đặt mục tiêu tái định nghĩa hạ tầng stablecoin.
2.1. PlasmaBFT
Các blockchain truyền thống thường mất vài phút, thậm chí vài giờ để đạt được finality cho giao dịch. Trên Ethereum, việc gửi USD₮ trong lúc mạng tắc nghẽn có thể gặp tình trạng chậm trễ đáng kể. Plasma giải quyết vấn đề này ngay từ gốc. Với cơ chế đồng thuận mới PlasmaBFT, giao dịch được hoàn tất chỉ trong vòng một giây.
Thuật toán Fast HotStuff đẩy nhanh quá trình đồng thuận. Nói đơn giản, nó giúp các node đạt được sự thống nhất với ít bước hơn. Chữ ký từ nhiều node được gộp lại, làm cho việc xác minh dễ dàng hơn. Số lượng thông điệp trao đổi ở mỗi bước cũng được rút gọn. Block mới có thể được đề xuất mà không cần chờ block trước hoàn tất. Nhờ vậy, thông lượng toàn mạng được cải thiện. Trong điều kiện tối ưu, chỉ cần hai bằng chứng liên tiếp là đủ để đạt finality.
Sự so sánh với trình duyệt khá trực quan. Trên Internet Explorer, chỉ một tab bị treo cũng có thể làm crash toàn bộ ứng dụng. Chrome khắc phục nhờ tách biệt tiến trình cho từng tab, tăng tính ổn định. Tương tự, Plasma tối ưu hóa xử lý giao dịch, nâng cao sự ổn định cho toàn mạng lưới.
2.2. Tương thích EVM
Với các nhà phát triển, yếu tố quan trọng nhất là có thể sử dụng kiến thức và công cụ sẵn có mà không cần chỉnh sửa. Chrome hỗ trợ đầy đủ các tiêu chuẩn web, giải phóng developer khỏi các vấn đề tương thích vốn tồn tại trên Internet Explorer. Tương tự, Plasma hỗ trợ tất cả ứng dụng và công cụ của Ethereum mà không cần thay đổi code.
Các developer có thể làm việc trong môi trường quen thuộc. Plasma đảm bảo tương thích hoàn toàn với EVM nhờ xây dựng trên Reth, một Ethereum client hiệu năng cao được viết bằng Rust. Smart contract có thể được migrate sang Plasma mà không cần chỉnh sửa một dòng code nào, loại bỏ rào cản lớn cho việc triển khai.
Sự tương đồng với trình duyệt rất rõ ràng. Khi người dùng chuyển từ IE sang Chrome, website vẫn hoạt động trơn tru mà không cần điều chỉnh. Cũng vậy, Plasma tích hợp liền mạch với hệ sinh thái Ethereum hiện có.
2.3. Cầu nối Bitcoin gốc
Plasma đang phát triển một cầu nối Bitcoin song song với hạ tầng stablecoin. Sáng kiến này có hai mục tiêu chính: phát hành stablecoin được thế chấp bằng BTC và xây dựng một hệ sinh thái tài chính xoay quanh Bitcoin.
Trong các hệ thống stablecoin, độ tin cậy của tài sản thế chấp là yếu tố then chốt. Bitcoin, với hơn 15 năm tồn tại, là tài sản số an toàn nhất. Tuy nhiên, việc thiếu chức năng smart contract gốc đã hạn chế vai trò của nó như tài sản thế chấp trực tiếp.
Trước đây, các tổ chức lưu ký tập trung thường nắm giữ Bitcoin và phát hành wrapped token. Mô hình này tạo ra hai vấn đề kéo dài: điểm thất bại tập trung (single point of failure) và chi phí giao dịch cao.
Cầu nối gốc của Plasma khắc phục những hạn chế này bằng cách cho phép Bitcoin được chuyển trực tiếp vào môi trường EVM, nơi nó có thể hoạt động như một loại tài sản thế chấp có thể lập trình được.
Cách tiếp cận này mở rộng vai trò của Bitcoin trong các ứng dụng tài chính đồng thời duy trì tính bảo mật vốn có. Nó cũng tích hợp Bitcoin vào hệ sinh thái DeFi, cho phép người dùng tiết kiệm bằng BTC trong khi giao dịch bằng stablecoin như USDT, từ đó thúc đẩy một môi trường tài chính lấy Bitcoin làm trung tâm.
2.4. Chuyển USD₮ miễn phí
Chuyển USD₮ không phí gas là tính năng cốt lõi cho phép Plasma trở thành hạ tầng stablecoin. Giống như Chrome từng tạo cú hích cho trình duyệt bằng việc truy cập miễn phí, Plasma nhắm đến việc thúc đẩy stablecoin adoption thông qua giao dịch miễn phí.
Người dùng chỉ cần nắm giữ USD₮. Một paymaster ở tầng hệ thống sẽ chi trả phí thay cho họ. Cơ chế này chỉ áp dụng cho giao dịch của token USD₮ chính thức. Các bước kiểm tra danh tính cơ bản và hạn mức giao dịch giúp ngăn chặn lạm dụng.
Trên thực tế, Plasma Foundation phân bổ một ngân sách phí để chi trả gas. Người dùng có thể hoàn tất tất cả giao dịch chỉ với USD₮ mà không cần bất kỳ token gas nào khác.
2.5. Gas token tuỳ chỉnh
Các blockchain truyền thống buộc người dùng trả phí bằng native token. Ethereum yêu cầu ETH, Polygon yêu cầu MATIC, Tron yêu cầu TRX. Điều này khiến người dùng phải quản lý thêm nhiều token ngoài USD₮.
Plasma loại bỏ sự bất tiện này. Người dùng có thể thanh toán phí trực tiếp bằng những tài sản quen thuộc như USD₮ hoặc BTC. Từ một danh sách được phê duyệt, họ chọn token mong muốn, và một oracle đáng tin cậy sẽ đặt phí dựa trên tỷ giá theo thời gian thực.
2.6. Thanh toán bảo mật (Confidential Payments)
Một đặc điểm cốt lõi của blockchain là tính minh bạch. Bất kỳ ai cũng có thể xem chi tiết số tiền, người gửi và người nhận. Trong khi điều này đảm bảo sự công khai, nó lại hạn chế quyền riêng tư. Trái lại, tài chính truyền thống bảo vệ tính riêng tư nhưng dựa vào giám sát của cơ quan quản lý.
Plasma đang nghiên cứu một mô-đun confidential payment, được áp dụng chọn lọc khi cần thiết. Giống như Chrome cho phép chọn chế độ thường hoặc ẩn danh (incognito), các giao dịch có thể công khai hoặc riêng tư tùy bối cảnh.
Về mặt kỹ thuật, danh tính người nhận được ẩn bằng địa chỉ dùng một lần, và chi tiết giao dịch được mã hóa trong memo. Hệ thống này hoạt động trong môi trường EVM, đảm bảo khả năng tương thích với DeFi.
Điều quan trọng là các cơ quan quản lý vẫn có thể truy cập thông tin khi cần thiết cho mục đích chống rửa tiền hoặc tuân thủ thuế. Sự cân bằng này cho phép duy trì quyền riêng tư mà không hy sinh tiêu chuẩn pháp lý.
3. Plasma: Hiện tại và Tương lai
Plasma hiện đang thu hút sự chú ý mạnh mẽ từ thị trường. Đợt bán token XPL đã kết thúc chỉ trong vài phút. Chiến dịch trên Binance Earn đạt quy mô 1 tỷ USD và thu hút hơn 30.000 người tham gia trước khi nhanh chóng đóng lại. Tuy nhiên, để duy trì tăng trưởng, chỉ lợi thế kỹ thuật thôi là chưa đủ. Một chiến lược tổng thể rộng hơn là điều cần thiết.
Thành công của Chrome mang đến một phép so sánh hữu ích. Ban đầu, Chrome thu hút người dùng nhờ tốc độ và hiệu năng vượt trội. Nhưng động cơ tăng trưởng thực sự lại đến từ hệ sinh thái tiện ích mở rộng. Những công cụ hàng ngày như MetaMask hay DeepL chạy mượt mà trên Chrome, biến nó từ một trình duyệt thành nền tảng số toàn diện.
Plasma cũng đang đi theo quỹ đạo tương tự. Hiện tại, dự án tập trung vào xây dựng hạ tầng cốt lõi trước khi mainnet ra mắt. Chuyển USD₮ miễn phí và khả năng tương thích EVM đóng vai trò tương tự như lợi thế về tốc độ của Chrome. Nhưng giai đoạn quyết định lại nằm ở bước tiếp theo.
Plasma hiểu rõ tầm quan trọng của việc phát triển hệ sinh thái. Các quan hệ hợp tác với những giao thức DeFi hàng đầu như AAVE, Pendle, Ethena cho thấy cam kết này. Thông qua các chương trình hỗ trợ cộng đồng, developer được chủ động thu hút tham gia. Những khoản đầu tư ban đầu này tạo nền móng cho đa dạng dịch vụ, giống như cách hệ sinh thái tiện ích mở rộng thúc đẩy sự bùng nổ của Chrome.
Tiềm năng thực sự nằm ở việc mở khóa các lĩnh vực dịch vụ mới. Trước đây, chi phí cao là rào cản cho các use case như microfinance, trả lương theo thời gian thực, hay dịch vụ nội dung dựa trên micropayment. Với Plasma, những mô hình này trở nên khả thi về mặt kinh tế. Khi các dịch vụ này xuất hiện, cả tiện ích lẫn lượng người dùng của Plasma đều có thể mở rộng đáng kể.
Cuối cùng, Plasma hướng tới mang lại sự thay đổi mà Chrome từng tạo ra cho internet. Công nghệ phức tạp được ẩn đi, trong khi người dùng chỉ trải nghiệm sự đơn giản và trực quan. Để stablecoin phát triển thành “tiền kỹ thuật số” thực thụ, yếu tố quyết định sẽ là tính dễ sử dụng chứ không phải sự tinh vi về công nghệ.
Plasma đặt mục tiêu trở thành “Chrome của stablecoin” chính tại thời điểm này.
🐯 More from Tiger Research
Read more reports related to this research.Tuyên Bố Miễn Trách Nhiệm
Báo cáo này được tài trợ một phần bởi Plasma. Tuy nhiên, chúng tôi không bảo đảm rõ ràng hay ngụ ý về tính chính xác, đầy đủ hoặc sự phù hợp của thông tin. Chúng tôi từ chối mọi trách nhiệm đối với bất kỳ tổn thất nào phát sinh từ việc sử dụng báo cáo này hoặc nội dung của nó. Các kết luận và khuyến nghị trong báo cáo được đưa ra dựa trên thông tin có sẵn tại thời điểm soạn thảo và có thể thay đổi mà không cần thông báo trước. Tất cả các dự án, ước tính, dự báo, mục tiêu, quan điểm và ý kiến được nêu trong báo cáo này có thể thay đổi mà không cần thông báo và có thể khác hoặc trái ngược với quan điểm của người khác hoặc tổ chức khác.
Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin và không nên được coi là lời khuyên pháp lý, kinh doanh, đầu tư hoặc thuế. Mọi tham chiếu đến chứng khoán hoặc tài sản số chỉ nhằm mục đích minh họa và không cấu thành khuyến nghị đầu tư hoặc đề nghị cung cấp dịch vụ tư vấn đầu tư. Tài liệu này không nhằm hướng tới nhà đầu tư hoặc các đối tượng tiềm năng đầu tư.
Điều Khoản Sử Dụng
Tiger Research cho phép sử dụng hợp lý các báo cáo của mình. "Sử dụng hợp lý" là nguyên tắc cho phép sử dụng một phần nội dung vì lợi ích công cộng, miễn là không gây tổn hại đến giá trị thương mại của tài liệu. Nếu việc sử dụng phù hợp với mục đích của sử dụng hợp lý, các báo cáo có thể được sử dụng mà không cần xin phép trước. Tuy nhiên, khi trích dẫn báo cáo của Tiger Research, cần tuân thủ các yêu cầu sau 1) Rõ ràng ghi nguồn là "Tiger Research" 2) Đính kèm logo của Tiger Research (đen/trắng). Nếu tài liệu được chỉnh sửa và xuất bản lại, cần có thỏa thuận riêng. Việc sử dụng trái phép các báo cáo có thể dẫn đến hành động pháp lý.